خانه لاری ها ( موزه اسناد تاریخی یزد ) ؛ یکی دیگر از شاهکارهای معماری ایرانی

با یزدنیوز همراه باشید تا با یکی دیگر از عمارت های تاریخی یزد، آشنا شویم.

قدمت خانه لاری ها

۲۷۰ سال پیش جمعی از تجار لار فارس، به یزد آمدند تا دراین شهر تجارت خود را سر و سامان دهند و در این شهر ساکن شدند.
«حاج غلامحسین ملازینل» از نوادگان آن نسل به سال ۱۲۴۳ ه.ش در محله فهادان خانه ای بنا نهاد تا فرزندان وی نسل به نسل در آن زندگی کنند. این خانه، امروزه به خانه لاری ها شهره هست و توسط میراث فرهنگی اداره می شود.
درب ها، پنجره ها، ارسی ها، اتاق های آیینه کاری و نقاشی شده آن یکی از نمونه های زیبا و عالی خانه های اعیانی قرن سیزدهم است.

معماری خانه

درب این خانه همانند خیلی از خانه های تاریخی و قدیمی یزد دارای دو کوبه است یعنی با زدن هر کوبه، صدای متفاوت کوبه، زن بودن و مرد بودن کوبنده را نشان می دهد.

پس از عبور درب، وارد هشتی خانه می شویم و بد نیست بدانید که این قسمت برای انتظار و کسب اجازه مهمان برای وارد شدن به خانه بوده است. حیاطی که وسط آن حوض بزرگی دارد که بر روی این حوض تخت چوبی بزرگی قرار گرفته است به طوری که برای جلوگیری از بالا آمدن حشرات موزی، همیشه پایه های تخت در درون آب و داخل حوض خانه قرار داشته اند.

خانه لاریها سه حیاط و شش باب خانه دارد: بزرگترین و اصلی ترین حیاط، یعنی حیاط اندرونی، به ماوا و مسکن محارم اختصاص داشته است؛ حیاط بیرونی محل اسکان و پذیرایی مهمانان بوده است و حیاط سوم، اهمیت کمتری نسبت به دو حیاط دیگر داشته است.

خانه لاری ها ، خانه ای با چهار فصل

خانه لاریها که یکی از نمونه های بارز خانه های سنتی یزد است در چهار جبهه بنا شده است. یعنی هرجبهه از خانه برای فصل خاصی بوده است. جبهه جنوبی که دارای تالار و بادگیر است قسمت تابستان نشین، ضلع مقابل آن قسمت زمستان نشین و قسمت شرقی نیز با در برگرفتن اتاق آیینه، مطبخ، سرداب و سایر فضاها، مناسبِ فصل پاییز بوده است. بخش غربی نیز فضای بهارخواب را در بر می گرفته است. قسمت پاییزه خانه به دلیل اینکه بیشترین سهم از آفتاب و گرما را به خود می گرفته کم تر هم استفاده داشته است به همین دلیل، معمولا خانه های سه جبهه ای بیشتر ساخته شده اند.

بعد از بازدید تالار و بادگیر و قسمت تابستان نشین به دیدار زیباترین اتاق پنج دری این خانه، تالار آیینه، می رویم تا بدانیم روزگاری مالک این خانه چه طور پذیرایی مهمان های ایرانی و خارجی اش در اینجا بوده است.
معماران هنرمند دوره قاجار برای زیبایی و تقارن هرچه بیشتر خانه، اتاق ها را سه دری، پنج دری و یا هفت دری می ساخته اند.

پایاب ۳۸ پله ای را پایین می رویم ولی امروزه قناتی نمانده است که از خانه لاری ها عبور کند. در گذشته نه چندان دور تمام مردم این شهر دسترسی به آب نداشتند. دسترسی شخصی به آب ویژه ثروتمندان بوده. مردم عادی آب خود را از آب انبارها تامین می کردند.

کوچه دربند چیست

خانه لاریها دو درب داشته است. یکی از درب ها به کوچه ای باز می شده که در آن، درب چند خانه ی دیگر هم بوده است. در انتهای آن کوچه باریک درب بزرگ دیگری بوده است. در واقع چنین کوچه هایی را کوچه دربند می گویند که خود نشانی از ثروتمند بودن اهالی آن خانه ها بوده است.