بقعه دوازده امام یزد ؛ جلوه گر اصالت در یک بنای تاریخی

به معرفی قدیمی ترین بنای تاریخی یزد، یعنی بقعه دوازده امام با قدمت بیش از هزار سال می پردازیم. با یزدنیوز همراه باشید.

تاریخچه بقعه دوازده امام

اهمیت بقعه دوازده امام یزد، به لحاظ معماری و ساختمان گنبد آجری قدیمی آن است که جزء شاهکار های هنر دوره سلجوقیان به شمار می رود. نام اصلی این بنا تا قبل از دوره صفوی چیز دیگری بوده است و از دوره صفوی به دوازده امام شهرت یافته است.

وارد این بقعه که شویم، کاشیکاری های معرق اطراف محراب و گچ بری های بی نظیر بالای محراب ما را حیرت زده خواهد کرد. بر دیوار گچی این بقعه کتیبه ی رنگی قرار دارد که سازندگان این بنا، یعنی ابویعقوب اسحاق و ابو مسعود بهشتی را معرفی می کند که در سال ۴۲۹ هجری قمری ( قرن ۵) و در دوره حکومت سلجوقیان در محل کنونی دستور ساخت این بنا را صادر کرده اند.

دومین گنبد تاریخ دار ایران

برای اولین بار مسئله و ایراد ساخت گنبد بر روی پلان مربعی به دست معماران دراین بنا حل شد. بدین صورت که بدنه‌ ی بقعه‌ دوازده امام یزد، که یک چهار ضلعی است را توانسته اند با گوشواره هایی که داخل هر یک از گوشه های آن درگاهی مخصوص است، به هشت ضلعی تبدیل کنند.
گوشه سازی که در گنبد بقعه‌ صورت گرفته است، یکی از کهن‌ ترین تُرُمبه های (نوعی گوشه سازی معماری) پتکانه در معماری ایرانی است که با قرار گرفتن دوازده ردیف طاقچه بر روی هم که به‌ تدریج به سمت جلو ساخته شده‌اند، باعث تکمیل این گوشه‌ سازی بی‌ نظیرشده است. داخل گنبد با کاشیکاری دور تا دور این سقف با خطوط کوفی تزئین شده است.

آیه‌ شریفه‌ ی آیت‌ الکرسی که به خط کوفی نوشته شده است، زیبایی گنبد را دوچندان کرده است. روشنایی بقعه از همان پنجره های تعبیه شده در چهار قسمت بنا تامین می شود.

محراب بقعه

وجود محراب در این بقعه نشانه این است که در سده‌ های دوم و سوم اسلامی یعنی ۴۲۹ هجری قمری در زمان علویان بنا شده است. سنگ مرمر داخل محراب را ببینید که بر روی آن بر دوازده امام صلوات فرستاده شده و در انتهای آن نام یکی از مشاهیر یزدی آورده شده است. در گوشه ها یا همان گوشواره‌های آن حالت دوازه محراب شکل گرفته که شبیه مسجد ایاصوفیای استانبول می‌باشد.

بر روی دیوار قبلی بقعه و در داخل یکی از اتاق نماهای آن، نوشته‌ای به رنگ مشکی وجود دارد که بر اساس مستندات تاریخی متعلق به ملا «زین‌العابدین حیدر» و از زمان حکومت محمدشاه قاجار برجای مانده است.

تنها راه دستیابی به پشت بام استفاده از نردبان است زیرا هیچ پلکانی برای رسیدن به پشت بام بقعه وجود ندارد.

بقعه دوازده امام یزد در ۳۱ تیر ماه سال ۱۳۱۳ به شماره‌ ۲۰۷ به‌عنوان آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.