یزد به عنوان شهری با اصالت و دارای تاریخ و فرهنگی غنی، همواره مورد توجه بسیاری از افراد بوده است.
تاریخ، مذهب و هنر نشانههای اصلی این شهر میباشند. یزد، این شهر قدیمی و کهن ایران، سابقهای بیش از هزار سال دارد.
گذرگاههای این شهر را میتوان زیباترین گذرگاههای موجود در ایران معرفی کرد. کوچه مازاری ها یکی از گذرگاههای مذکور است که هنر و تاریخ در آن به هم آمیختهاند.
در ادامه این مطلب از یزدینوز بیشتر به حناسابی و کوچه مازاری ها میپردازیم.
مازاری به چه معناست؟
در ابتدا برای فهم بهتر موضوع درصدد توضیح کلمه مازاری هستیم تا پس از آن در خصوص کوچهای با رنگ و بوی خاص صحبت نماییم.
ریشه کلمه مازاری از واژه ماز به معنای چرخ است و مازاری در واقع آسیابهایی هستند که چیزی را در آن میسایند.
مردمان خوشذوق یزد بیش از ۷۰۰ سال پیش، از مازاری برای آسیاب حنا استفاده میکردند. مردمان این خطه به خوبی از خواص این گیاه سبز رنگ آگاه بوده و از آن در موارد گوناگون استفاده میکردند.
نکته جالب توجه این است که به دلیل کثرت این حرفه در یزد، کوچهای در این شهر به نام کوچه مازاری شکل گرفته است که هم اکنون نظر بسیاری از گردشگران را به خود جلب نموده است. در گذسته، سنگهای آسیاب مازاری را از کوههای شهرستان مهریز تهیه نموده و با استفاده از آن حنا را آسیاب میکردند.
کوچه مازاری ها | گذرگاهی با رنگ و بوی حنا
کوچه مازاری ها را میتوان جزء قدیمیترین کوچههای واقع شده در شهر یزد دانست.
قدمت این کوچه و همچنین حرفه رونق گرفته در آن همگی عواملی برای افزایش جذابیت این گذرگاه محسوب میشوند.
کوچه مذکور به خوبی توانسته است حال و هوای دوران قدیم را با بافت سنتی خود تازه کرده و تاریخ و هویت شهر زیبای یزد را به رخ همگان بکشد. هرچند بسیاری از واحدهای تولیدی این کوچه با تعطیلی مواجه شدهاند اما وجود چند واحد فعال، مصداق ضربالمثل مشت نشانه خروار است و توانسته ذوق و هنر بومیان این منطقه را نمایان سازد.
کارگاه مازاری ها
حرفه مازاری از جمله مشاغل اصلی اهالی این خطه بوده و رونق بسیاری نیز داشته است.
رفت و آمد تاجران یزدی به کشورهای حوزه خلیجفارس و هند موجب ورود این حرفه و اشاعه آن گردید.
تاجران یزدی برگ حنا را از سایر نقاط کشور تأمین و در مازاری های شهر خویش میساییدند. همین مسئله موجب افزایش شهرت و محبوبیت حناهای یزدی شده است. به طوری که هم اکنون نیز یکی از بهترین حناهای منطقه شناخته میشود.
باید توجه داشت که مازاری ها تنها به آسیاب کردن حنا بسنده نکرده و انواع ادویههای کوبیده نشده از جمله زنجبیل، فلفل و دارچین نیز در این کارگاهها آسیاب میشده است. اما شیوع بیشتر سابیدن حنا موجب شده است که علاوه بر معروفیت حنای یزدی در داخل و خارج از کشور، کوچه مازاری ها نیز به کوچه حنا معروف شود.
حفظ اصالت و قدمت این حرفه با استفاده از وسایل و ابزار ۷ قرن پیش نشان داده میشود.
باوجود صنعتی شدن و ورود ماشینآلات به اکثر مشاغل، تاجران یزدی همچنان علاقهمند به استفاده از سنگهای آسیابی و استفاده از حیوانات دارند. کارگاههای مازاری عموماً دارای فضای تاریکی میباشند و تنها نور کمی از دریچههای موجود در سقف، روشنیبخش فضا است.
استفاده از سنگ، چوب و چهارپایان برای آسیاب حنا و ادویه، از دیگر ویژگی مازاری ها است. در قسمتی از کارگاه نیز علاوه بر سابیدن مواد مختلف، به بافت گونی یا کیسه و بستهبندی محصولات پرداخته میشود. متأسفانه عدم توجه به این حرفه موجب شده است تا به مرور زمان، کمرنگ شده و به دست فراموشی سپرده شود.