شهر یزد، که گنجینه‌ای از آثار و بناهای قدیمی دوره‌های مختلف تاریخی ایران زمین است. بنای باشکوهی را در دل خود جای داده است که نمود کامل فرهنگ و آیین زرتشتیان است. اگر علاقه دارید در مورد آداب و فرهنگ زرتشتیان بیش‌تر بدانید، شاید بهتر باشد با مجموعه مارکار و موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان در شهر یزد بیش‌تر آشنا شوید.

تا انتهای این مطلب با ما همراه شوید چرا که در این مقاله از یزدنیوز سعی داریم بخش‌های مختلف این مجموعه را معرفی کرده و درباره موسس آن توضیحاتی ارائه دهیم.

قدمت مجموعه مارکار

پشوتن جی دوسابایی مارکار، نام کسی است که مجموعه مارکار را تاسیس کرده است. مارکار یکی از زرتشتیان فارسی زبان هند بود که برای پیشرفت جامعه زرتشتیان ایرانی، قدم‌های بزرگی برداشته است. از فعالیت‌های او در ایران می‌توان به ساخت دبستان و دبیرستان دخترانه و پسرانه مارکار، برج گاهنمای فردوسی یا همان برج میدان مارکار، ساخت پرورشگاه و هنرستان جهانگیری، اهدای زمین پارک مارکار در یزد و ساخت همایشگاه مارکار در تهران اشاره کرد.

وی در زمان رضاشاه برای ساخت این مجموعه به ایران سفر می‌کرد و سه بار از رضاشاه، نشان افتخار دریافت کرد.

مدرسه و پرورشگاه مجموعه در سال ۱۳۱۳ به قصد آموزش ‌و پرورش دختران و پسران بی‌بضاعت یزدی ساخته شد.این مجموعه در ۹ آبان سال ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۱۴۶ در لیست آثار ملی کشور ثبت گردید. این مجموعه علاوه بر مدرسه و پرورشگاه، شامل موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان و برج ساعت نیز می‌شود.

مدرسه و پرورشگاه  مجموعه مارکار

مدرسه‌ی مجموعه مارکار، دارای حیاط بزرگ با درختان بلند و باغچه‌های زیبا است که در وسط آن حوض آبی توجه بازدیدکنندگان را به خود جلب می‌کند. ساختمان مدرسه با ستون‌های بزرگ و استوار، بنایی آجری با کاشی کاری‌های فیروزه‌ای است که در بالای درب ورودی آن، مصرعی از سروده‌های مولانا جای گرفته است.

معماری این بنای زیبا تماما با اجر و گل انجام گرفته است، به جز خانه سرایدار مدرسه که از کاهگل ساخته شده است. معماری مجموعه به گونهای طراحی شده است ک بتوان برای روشنایی داخل ساختمان، از نور خورشید نهایت استفاده را کرد.

این بنای تاریخی شامل دو بخش می‌شود که این بخش‌ها با ایوان‌ها و ستون‌های بزرگ به هم وصل شده‌اند. یک قسمت از آن که بخش آموزشی مدرسه محسوب می‌شود، دارای ۱۸ اتاق و یک سالن بزرگ ۸۰۰ نفری است.

معماری و نوع مدیریت این مدرسه در آن زمان، کاملا مدرن بوده و جزو مدارس بسیار پیشرفته به شمار می‌رفته است زیرا علاوه بر کلاس‌های درس شامل خوابگاه، زمین فوتبال، زمین بسکتبال و زمین والیبال نیز بوده است.

این بخش از مدرسه تا قبل از انقلاب به عنوان مدرسه و پرورشگاه به فعالیت خود ادامه می‌داد، اما بعدها به عنوان پناهگاه جنگ‌زدگان و مسافرخانه مورد استفاده قرار ‌گرفت. تا اینکه در ده هشتاد با نام پردیس دانش مارکار به عنوان مکانی آموزشی و پژوهشی مورد بهره‌برداری قرار گرفت که تمرکز عمده آن بر روی مطالعه تاریخ و دین زرتشتیان بود.

بخش دیگر مدرسه مجموعه مارکار، شامل پرورشگاهی با سه سالن خواب، ۹ اتاق، زیرزمین و اتاق ویژه مدیر است. قنات این مجموعه در زیرزمین قرار داشته  که منبع تامین آب برای مدرسه و پرورشگاه بودند. این ساختمان با شکوه، چندین سال به عنوان خوابگاه شبانه‌روزی مورد استفاده قرار می‌گرفت تا اینکه، درسال ۱۳۹۴ با تلاش دکتر اسفندیار اختیاری و حمایت مالی خانواده روانشاد شاه‌جهان گودرز، تبدیل به موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان شد.

برج ساعت مارکار

برج ساعت مجموعه مارکار، در میدان مارکار واقع شده است، این بنای چهارگوش مربعی که ارتفاعی به اندازه چهار متر دارد، در سال ۱۳۲۱ به بهره برداری رسید. موقعیت جغرافیایی برج و میدان مارکار طوری است که دقیقا در وسط کشور ایران قرار دارد.

این برج شامل سه بخش پایه، بدنه و کلاهک است و برای ساخت آن از مصالح سیمانی استفاده شده است. بر روی دیوارهای این برج، اطلاعاتی مانند: تاریخ شروع ساخت، نام سازنده و نام قدیمی ساعت مارکار حک شده و همچنین بدنه برج با اشعاری از مرحوم ناصر تزیین که یکی از شاعران بومی یزد بود. تزیین شده است.

ساعت تاریخی مارکار هنوز بعد از گذشت ۷۰ سال از ساخت آن هر هفته، کوک می‌شود و دقیق کار می‌کند. ساعت این مجموعه نیز در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

موزه مارکار و بخش‌های مختلف آن

موزه این مجموعه در سال۱۳۹۴ افتتاح شد. اگر به این موزه سر بزنید در ابتدا با زندگی‌نامه پشوتن جی مارکار آشنا خواهید شد و در ادامه در مورد زرتشت ،کتاب گاتاها، آیین‌ها و مراسم‌های مخصوص زرتشتیان اطلاعات بیشتری را کسب خواهید کرد.

قسمتی از موزه به مردم شناسی دین زرتشت می‌پردازد و در آن پوشش موبدان و زنان زرتشتی، به نمایش گذاشته شده است. در بخش‌های دیگر موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان، آثار و وسایلی مربوط به فرهنگ و خانه‌های قدیمی زرتشتیان و همچنین زیاتگاه‌های زرتشتیان، به نمایش گذاشته شده است.

آخرین بخش موزه، مربوط به مطبخی قدیمی است که با تمام لوازم و وسایل آشپزی آن دوران، به نمایش درآمده است. هر یک از این بخش‌ها با توضیحاتی به زبان فارسی و انگلیسی شرح داده شده‌اند و راهنماهایی نیز برای ارائه توضیحات بیش‌تر به گردشگران آماده خدمت هستند.

از دیگر فعالیت‌هایی که در مجموعه مارکار انجام می‌گیرد تا گردشگران بیش‌تر و بهتر با محیط آشنا شوند‌ می‌توان به پخش فیلم از آیین‌ زرتشتی، پخش آهنگ‌های سنتی به زبان دری و اپلیکیشن رستار اشاره کرد.

موقعیت مکانی مجموعه مارکار

همانطور که ذکر شد این مجموعه با شکوه درشهر یزد قرار دارد اگر قصد سفر و بازدید از این مجموعه را دارید، آدرس دقیق آن به این صورت است: خیابان کاشانی، میدان مارکار، کوچه فرش مشهد یا بلوار منتظر قایم، کوچه میلاد.

موزه مارکار در تمامی روزهای هفته از ساعت ۹ تا ۱۳ و بعدازظهر از ساعت ۱۶ تا ۲۰ به غیر از بعد از ظهرهای روزهای جمعه، باز بوده و آماده میزبانی از شما عزیزان است.